تعریف مسکن
تعریف مسکن را در این مقاله از نظر چندین صاحب نظر گرد آوری کرده ایم .
مسکن اسم مکان است بر وزن مفعل به معنای محل آرامش و سکونت که از ماده سکن به معنی آرامش می آید و در اصطلاح به مکانی می گویند که انسان در آن زندگی می کند.
در لغت نامه دهخدا مسکن چنین معنی شده: جای باشش و خانه، منزل و بیت، جای سکونت و مقام، جای آرام… (دهخدا، ۱۳۷۷)
در دومین اجلاس اسکان بشر(۱۹۹۶) که در استانبول برگزار شد مسکن مناسب چنین تعریف شده است:
تعریف مسکن از نظر دکتر دلال پور
“ سرپناه مناسب تنها به معنای وجود یک سقف بالای سر هر شخص نیست. سرپناه مناسب یعنی آسایش مناسب، فضای مناسب، دسترسی فیزیکی و امنیت مناسب، امنیت مالکیت، پایداری و دوام سازه أی. روشنایی، تهویه، سیستم گرمایی مناسب، زیرساختهای اولیه از قبیل آبرسانی مناسب، بهداشت و آموزش، دفع زباله، کیفیت مناسب زیست محیطی عوامل بهداشتی مناسب، مکان مناسب و قابل دسترس از نظر کار و تسهیلات اولیه که همه این موارد باید با توجه به استطاعات مردم تامین شود.”( دلال پور،۱۳۷۹)
تعریف مسکن از نظر دکتر هاشمی
خانه با مطح شدن به عنوان پیکره أی معمارانه در محیط هویت ما را محرز کرده و امنیت را بر ما ارزانی می دارد؛ و سرانجام هنگام پای نهادن به آن به آسایش دست می یابیم. در خانه چیزهایی را می یابیم که بر آنها وقوف داشته و گرامیشان می داریم. ما آنها را با خود از بیرون آورده و به خاطر آنکه بخشی از جهان ما را می سازند در کنارشان به زندگی می پردازیم. هنگام تحقق بخشیدن به سکونت خصوصی، به آزمون آنچه “ آرامش داخلی” خوانده شده می پردازیم.(هاشمی،۱۳۷۵)
تعریف مسکن از نظر دکتر دلال پور
برای بشلار؟؟؟ خانه قبل از هر چیز فضا و مکان درونی است. درونی بودن آن در رابطه با بیرون آن، با کوچه و خیابان، رودخانه و مزرعه، گسترده های بیرونی روستا و شهر، دریا و زمین و آسمان، طبیعت و جهان و سرانجام همه هستی معنا و ارزش می یابد. برای او مهم ترین حسن خانه این است که رویا را در خود می پروراند. خانه به ما این مکان را می دهد که در آرامش در خیالات خود غرق شویم (نوربری، ۱۳۸۱)
محیط مسکونی
برای تامین رشد اجتماعی، عرصه مسکن علاوه بر خود واحد مسکونی باید محیط پیرامون آنرا نیز در بر بگیرد. وقتی مجموعه أی مسکونی ساخته می شود در واقع کانونی اجتماعی شکل می گیرد. این کانون برای حفظ ارزش های خود به انسجام شخصی احتیاج دارد. اگر به این امر بی توجهی شود ممکن است بخشی از پیکره اجتماع از آن جدا و ارتباط خود را با آن از دست بدهد. برای تامین انسجام یک محله باید دو عامل را در نظر گرفت: ترکیب مناسب گونه ها و اندازه های مختلف مسکن و ایجاد روش مناسب برای دادن کمکهای مالی در جهت تامین مسکن.
محیط مسکونی از لحاظ کالبدی:
مسکن حافظ کیان خانواده و روابط بین اعضای آن است(ارتباط افقی) و محیط مسکونی روابط همسایگی و ارتباط بین خانواده ها را در بر می گیرد( ارتباط عمومی) محیط مسکونی جایی است که زمینه انطباق کودک را با اجتماع پیرامون وی فراهم می سازد و او را برای ورود به جامعه آماده می کند. از این رو ماهیت و سازماندهی محیط مسکونی نباید برخلاف فطرت انسان باشد و به علاوه این محیط باید تامین کننده نیازهای مادی، بهداشتی روانی و اجتماعی افراد باشد. محیط مسکونی باید برآورنده نیازهایی چون محافظت،داشتن ثبات و استقلال احساس پیوستگی با طبیعت، تمایل به ابراز وجود، نیاز به زیبایی و هماهنگی اشکال و رنگها، بهره مندی از مناظر و چشم اندازهای دلپذیر باشد.
بین حجم واحد مسکونی و حجم ساختمانی که آنرا در بر می گیرد باید ارتباطی صحیح برقرار باشد. محیطی که محصور بین ساختمانهای غول آسا و خارج از ابعاد انسانی است از نظر کارشناسان سلامت روانی مناسب نیست.
مهمترین مسئله یک محیط ایجاد زمینه مناسب برای انطباق طفل با اجتماعی پیرامونش است. نیازهای کودکان در سنین مختلف تغییر می کند و محیط مسکونی باید بتواند به نیازهای سنین مختلف پاسخگو باشد.
نتیجه گیری برای محیط کالبدی:
برای ایجاد شرایط مناسب زیست، مجموعه های مسکونی در هیچ حالتی نباید در مناطقی ایجاد شوند که آلوده هستند، از نور کافی برخوردار نیستند. رطوبت در آنها زیاد است و یا در معرض سرو صداهای شدید قرار دارند. محیط پیرامون مسکن نباید از امکانات چندی برخوردار باشد. اولین نکته وجود فضای آزادی در مجاورت مسکن است که مستقیما از آن قابل دسترسی است.
فضاهای بازی باید در جایی باشند که بچه های کوچک برای دسترسی به آنها ناچار به عبور از مسیر های گذر و وسایل نقلیه نشوند. در عین حال این فضاها نباید دور از مسیر رفت و آمد طبیعی افراد پیاده باشد.
لازم است در محلات مسکونی محلهای عبور پیاده جدا از عبور سواره باشد. پیاده رویی که در معرض سرو صدا و خطرهای آمد و شد سریع است، نمی تواند محل مطلوب برای ملاقات و صحبت همسایگان باشد.
لازم است در یک مجموعه مسکونی مکانی پیش بینی شود که امکان گردهمایی افراد محله و برقراری روابط اجتماعی را بدهد. ساختمان ساده چند منظوره أی برای این امر کافی است در چنین محلی افراد می توانند گرد هم آیند. این محل مکانی است برای مهمانی های بزرگ خانوادگی فضای محدود داخل خانه امکان آنرا بوجود نمی آورد و بهتر است در جوار مرکز تجاری کوچک محله باشد که نیاز های روزمره ساکنین را برآورده می کند.(حبیبی، ۱۳۷۰)